De zorg is de laatste jaren enorm in beweging. Het rijk moet stevig snijden om de exploderende zorgkosten te beteugelen. Demografische, organisatorische en technologische trends zullen de zorg verder, ingrijpend veranderen. In deze blog lees je de zeven belangrijkste ontwikkelingen.
1. Vergrijzing en toenemende kosten
Net als in veel andere landen vergrijst de Nederlandse bevolking. We worden steeds ouder en de omvangrijke babyboomgeneratie gaat massaal met pensioen. Dit heeft een dubbel effect op de zorg. Enerzijds gaat een hele generatie zorgmedewerkers met pensioen en anderzijds zijn er meer ouderen met een zorgbehoefte.
2. Van zorg naar kwaliteit van leven
De zorg herdefinieert zich de afgelopen jaren. Marktwerking en decentralisatie liggen nog vers in ons geheugen, maar we kijken vooruit. We zien veel voorbeelden van zorginstellingen die samenhangende zorg bieden met toegevoegde waarde voor de cliënt. We gaan minder uit van gemiddelde tevredenheid en kwaliteit, richten ons op om maatwerk. De behoefte van de patiënt komt centraler te staan.
Het gaat om een dialoog tussen zorgverlener en cliënt. Dit vraagt om meer flexibiliteit binnen de zorg met meer samenwerking (zoals integrale geboortezorg) en persoonlijkere contacten met zorgverzekeraars.
Door meer te sturen op kwaliteit van leven vervaagt de grens tussen bijvoorbeeld werk, wonen en zorg. Een mooi voorbeeld van deze integrale benadering is dat CZ in een proef de schulden overneemt van 250 Haagse gezinnen. De zorgverzekeraar verwacht dat de deelnemers minder stress ervaren en daardoor minder vaak hulp nodig hebben van bijvoorbeeld maatschappelijk werkers en psychologen.
3. Andere samenwerkingsverbanden in de zorg
Steeds minder zorgprofessionals werken exclusief binnen zorgorganisaties. Steeds vaker zien we ze terug als zzp’ers in wijkteams en netwerken. Hun baan en invulling verandert daarmee drastisch. Zelfmanagement en veerkracht zijn de sleutelbegrippen voor deze zorgmedewerker nieuwe stijl. Hierdoor krijgen banen in de zorg een bredere invulling.
4. Tekort aan zorgpersoneel
Binnen de zorg is de afgelopen jaren stevig bezuinigd. Op dit moment zijn het vooral de personeelstekorten die de krantenkoppen domineren. Dat komt door de vergrijzing en het terugdraaien van eerdere bezuinigingen. Daarnaast stroomt er weinig nieuw, jong personeel de zorg in vanwege het slechte imago van de sector. Werkdruk en weinig uitdaging in de ouderenzorg, agressie in de gehandicaptenzorg worden onder andere als reden genoemd.
Volgens het UWV kan de zorg de komende jaren 130.000 vacatures niet invullen. Het gaat hierbij vooral om zorgenden en verpleegkundigen op mbo- en hbo-niveau. In 80 % van de ziekenhuizen, thuiszorg- en geestelijke gezondheidszorginstellingen worden vacatures niet gevuld.
5. Cliënt wordt kritische zorgconsument
De overheid heeft Nederlanders de afgelopen jaren aangemoedigd om zelf de regie te nemen over hun gezondheid. We moeten actief op zoek naar informatie over onze unieke situatie en ons kritisch opstellen. Dat is voor een groot deel gelukt: burgers kiezen niet altijd per se het dichtstbijzijnde ziekenhuis voor hun aandoening. Het gaat ook verder, denk bijvoorbeeld aan het zelf samenstellen van diëten voor een betere gezondheid. De onuitputtelijke informatiebron internet speelt hier een grote rol in.
6. Zorg vaker thuis verleend
Nederland transformeert van een verzorgingsstaat naar een participatiemaatschappij. De Participatiewet, Jeugdwet en de nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning veranderen het zorgsysteem ingrijpend. Het is niet meer vanzelfsprekend dat de overheid alle hulp die nodig is zal verlenen. Dat betekent minder zorg van instanties, meer hulp vanuit het sociale vangnet en zo min mogelijk in een instelling vertoeven. We zien steeds vaker dat ziekenhuiszorg naar huis wordt verplaatst. Zo biedt het Wilhelminaziekenhuis Assen (WZA) als eerste ziekenhuis in Nederland een schouderoperatie in dagbehandeling. Patiënten kunnen na de operatie direct naar huis dankzij een draagbare pijnpomp. Verpleegkundigen van thuiszorgorganisatie Icare houden de pijnpomp en de katheter in de gaten als de patiënt thuis is.
7. De zorg digitaliseert en robotiseert
De zorgkosten rijzen de pan uit en het personeel is schaars. Digitale technologie kan de kwaliteit van de zorg doen stijgen en tegelijk de kosten beteugelen. Daarom wordt e-health op steeds grotere schaal toegepast. Het meest in het oog springende voorbeeld daarvan is robotisering. Ook in Nederland zien we steeds meer zorgrobots, operatierobots en apotheekrobots.
Op een ander niveau zien we elektronische hulpmiddelen die signalering voor hulpvraag automatiseren. We kennen natuurlijk al het valalarm, maar het kan een stuk intelligenter. Zo is er bijvoorbeeld domotica die een woonruimte slim maakt. Camera’s registreren in bejaardentehuizen de leef- en beweegpatronen van de bewoners. Gebeurt er iets wat niet klopt, bijvoorbeeld nachtelijk dwalen, dan komt er hulp. Bewoners kunnen ook een horloge dragen dat in de gaten houdt hoe het met ze gaat. Deze concepten worden al veelvuldig toegepast.
Een groot probleem in de zorg is dat er veel tijd verloren gaat aan secundaire processen. Zo zijn zorgverleners 40% van hun tijd verloren aan administratie. Het blijkt dat nog veel data handgeschreven worden overgedragen. Veel van deze handelingen zijn dubbel werk, kosten veel tijd en zijn foutgevoelig. Door deze processen te digitaliseren, kunnen zorgmedewerkers veel tijd en ergernis besparen.
